04 พฤษภาคม 2557

quilt applique และ patchwork


ความแตกต่างระหว่าง แพทช์เวอร์ค ควิลท์ และ แอปพริเก้
คนที่เริ่มสนใจงานต่อผ้าชิ้นเล็กชิ้นน้อยเข้าด้วยกันเป็นลวดลาย อาจเคยสงสัยเราควรเรียกงานฝีมือที่เราทำอยู่ว่าอย่างไรดี เพราะดูเหมือน บ้างเรียกควิลท์ บ้างเรียกแอปพริเก้ บ้างก็เรียกแพทช์เวอร์ค อะไรคือความแตกต่างระหว่าง 3 คำนี้

ที่จริงแล้วการต่อผ้าเป็นวัฒนธรรมของคน ในหลายพื้นที่ สมัยก่อนกว่าจะได้ผ้าสักผืนมาตัดเย็บเป็นเครื่องนุ่งห่ม ต้องใช้เวลานานจากการทอด้วยมือ เศษผ้าที่เหลือจากการตัดเย็บเสื้อผ้า ก็จะถูกเก็บไว้เพื่อนำมาต่อๆ กันเป็นผ้าผืนใหญ่เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ได้อีก  จากการต่อผ้าแบบพื้นๆธรรมดา ก็มีการตัดต่อให้มีลวดลายสวยงามขึ้นเรื่อยๆ จนเป็นที่มาของศิลปะการต่อผ้าที่นิยมกันในหลายประเทศ

พื้นฐานที่สุดสำหรับศิลปะการต่อผ้า คือการทำแพทช์เวอร์ค เพราะเป็นการนำเศษผ้ามาตัดเป็นชิ้นเล็กๆ ส่วนใหญ่เป็น รูปทรงเรขาคณิต เช่น สามเหลี่ยม สี่เหลี่ยม หกเหลี่ยม แล้วนำผ้าเหล่านี้มาเย็บต่อๆกันจนเป็นผืนใหญ่ และออกแบบการวางตำแหน่งผ้าแต่ละชิ้นให้เกิดเป็นลวดลายเรขาคณิตที่สวยงามเพิ่มขึ้น


การนำผ้าที่ทำ patchwork ไว้แล้วมาทำเป็นผ้าห่มผืนใหญ่ เป็นที่นิยมกันมากในประเทศทางตะวันตก  ในหนังฝรั่งหลายเรื่อง อย่างเช่น How to make an American quilt จะเห็นภาพแม่บ้านอเมริกันสูงอายุมารวมกลุ่มกันต่อผ้าป็นผ้านวมผืนใหญ่เพื่อมอบเป็นของขวัญวันแต่งงานให้กับเด็กสาว ภาพยนตร์เรื่องนี้เป็นแรงบันดาลใจให้ผู้เขียนต่อผ้านวมผืนใหญ่กับเขาได้ผืนนึงเหมือนกัน

เมื่อจะทำเป็นผ้าห่มที่ใช้ในประเทศหนาวเย็น ผ้าชั้นเดียวบางๆ ย่อมให้ความอบอุ่นได้ไม่เพียงพอ ในสมัยก่อนจึงมีการใส่ใยฝ้ายแทรกไว้ระหว่างผ้าสองชิ้นก่อน เย็บติดกันเหมือนแซนด์วิช เพื่อให้ความอบอุ่น   ผ้าทั้งสองชิ้นและใยฝ้ายจะถูกเย็บตรึงเป็นระยะๆ เพื่อไม่ให้ใยฝ้ายเคลื่อนย้ายไปมา  การเย็บเข็มเนาผ่านผ้าและใยฝ้ายนี้เองที่เรียกว่าการควิลท์ ซึ่งทำให้ผ้านวมเกิดเป็นลายเย็บสูงๆต่ำๆ 

ควิลท์จึงไม่ใช่แพทเวอร์คหรือการต่อผ้า  แต่เป็นการสร้างลวดลายจากฝีเข็มให้ผ้าบุนวมสวยงามน่าใช้มากขึ้น ส่วนผ้าที่ทำแพทช์เวอร์คแต่ไม่ได้นำมาสอดใส้นวมและเย็บบุนวม ก็เรียกว่างานแพทเวิร์คไม่ใช่งานควิลท์ค่ะ

ส่วนการทำแอปพริเก้ นั้นเป็นการต่อผ้าเช่นกัน แต่ต่างจากการทำแพทช์เวอร์ค ตรงที่ applique เป็นการเย็บผ้าชิ้นเล็กที่กำหนดรูปร่างไว้แล้วบนผ้าอีกผืนหนึ่ง

กล่าวอย่างง่ายก็คือ patchwork คือการต่อผ้าในชั้นเดียวกัน ส่วน applique คือการต่อผ้าชิ้นหนึ่งโดยเย็บซ้อนบนผ้าอีกผืนหนึ่งนั่นเอง  การทำ applique ใช้เวลามากกว่าการทำ patchwork ค่ะ เพราะต้องตัด ผ้าเป็นชิ้นเล็กๆที่มีรูปร่างต่างกัน นำมาวางบนผ้าผืนใหญ่ พับริมเข้าด้านในแล้วใช้การเย็บด้วยมือแบบการสอยซ่อนด้าย ให้เห็นด้ายโผล่ออกมาให้น้อยที่สุด